1974'deki Etiyopya Devrimi: Askeri Darbe ve Sosyalist Bir Dönem Üzerine Bir Bakış

- yüzyılın ortalarında Afrika kıtasını derinden etkileyen olaylar arasında 1974 yılında Etiyopya’da yaşanan devrim önemli bir yere sahiptir. Bu olay, monarşinin yıkılışıyla sonuçlanmış ve ülkeyi sosyalist bir yolculuğa çıkararak hem iç hem de dış siyasette derin dönüşümlere neden olmuştur.
Etiyopya, Haile Selassie I önderliğindeki imparatorluk sistemiyle yönetiliyordu. Ancak, 20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan ekonomik sıkıntılar, toplumsal eşitsizlikler ve siyasi baskılar, ülkede bir değişim çağrısı yaratmıştır. Selassie hükümeti, giderek artan muhalefetle karşılaşırken, yolsuzluk iddiaları ve halkın temel ihtiyaçlarına yeterince cevap verememekle eleştirilmiştir.
1974 Ağustosunda, genç subaylardan oluşan bir grup tarafından gerçekleştirilen askeri darbe, Etiyopya’nın kaderini sonsuza dek değiştirmiştir. Monarşi sona ermiş ve ülke, “Derg” olarak bilinen bir askerî junta tarafından yönetilmeye başlanmıştır. Bu dönemde sosyalist fikirler hızla yayılmış ve komünist devletlerin etkisi altında birçok reform gerçekleştirilmiştir.
Sosyal ve Ekonomik Değişimler
-
Toprak Reformu: Etiyopya’da toprak mülkiyeti büyük ölçüde derebeylerinin elindeydi ve bu durum, köylülerin yoksulluğunu derinleştiriyordu. Derg hükümeti, toprakların yeniden dağıtımıyla amaçlanan bir toplumsal adalet sistemi kurmaya çalıştı. Bu reform, bazı bölgelerde başarılı sonuçlar doğurmuş olsa da, uygulamada çeşitli zorluklarla karşılaşmıştır.
-
Millileşme Politikaları: Etiyopya, farklı etnik ve dini grupların bir arada yaşadığı çok kültürlü bir ülkeydi. Derg hükümeti, “Birleştirici Milliyetçilik” ideolojisini benimseyerek toplumsal uyumu sağlamaya çalıştı. Bu politika, bazı bölgelerde etnik gerilimlerin azaltılmasına katkı sağlamış olsa da, daha geniş bir perspektiften bakıldığında yetersiz kalmıştır.
-
Ekonomik Planlama: Derg hükümeti, komünist ülkelerin deneyimlerine dayanarak merkezi bir ekonomik planlama sistemi benimsedi. Ancak, bu sistemin uygulanması zorluklarla karşılaştı ve ülkenin ekonomisi beklenen büyümeyi sağlayamadı.
Derg Hükümetinin Sonu:
1974’ten itibaren Etiyopya’da sosyalist bir deneyim başlamış olsa da, bu deneyim uzun sürmemiştir. Derg hükümeti, zaman içinde iç karışıklıklar ve ekonomik sıkıntılarla mücadele etmek zorunda kalmış, etnik çatışmaların derinleşmesi ve ülkenin komşu devletlerle olan ilişkilerinin gerginleşmesi gibi sorunlarla yüzleşmiştir.
1991 yılında, Etiyopya Halk Demokratik Hareketi (EPDM) liderliğindeki bir isyan sonucunda Derg hükümeti devrilmiş ve yeni bir anayasa ilan edilmiştir.
Etiyopya’daki sosyalist deneyim, hem başarılar hem de başarısızlıklarla dolu karmaşık bir dönemdir.
Etiyopya Devrimi’nin Sonuçları:
1974 Etiyopya Devrimi, ülkenin tarihini ve geleceğini derinden etkileyen önemli bir dönüm noktasıdır. Bu devrim:
- Monarşinin İptali: Haile Selassie I’in 58 yıllık saltanatı sona ermiş ve Etiyopya’da yeni bir yönetim sistemi kurulmuştur.
- Sosyalist Reformlar: Toprak reformu, millileşme politikaları gibi sosyalist ideolojilerle uyumlu reformlar hayata geçirilmiştir.
- Ekonomik ve Siyasi Dengesizlikler: Merkezi planlama sistemi ekonomik büyümeyi yeterince sağlayamamış, iç karışıklıklar ve etnik çatışmalar artmıştır.
Etiyopya Devrimi, Afrika kıtasında sosyalizm deneyiminin bir örneğidir. Bu deneyimin sonuçları karmaşıktır ve günümüzde bile Etiyopya’nın siyasi ve ekonomik yapısı üzerinde izler bırakmaya devam etmektedir.
Ek Bilgi
Aşağıdaki tabloda 1974’teki Etiyopya Devrimi’nin bazı önemli aktörlerini görebilirsiniz:
Ad | Rol |
---|---|
Mengistu Haile Mariam | Derg hükümetinin lideri |
Haile Selassie I | İmparatorluk döneminin son hükümdarı |
Etiyopya Halk Demokratik Hareketi (EPDM) | Derg’e karşı başkaldıran bir grup |
Etiyopya Devrimi, tarih derslerinde ve Afrika politikasının anlaşılması için önemli bir örnektir. Bu olay, sosyalizm gibi ideolojilerin uygulanmasının zorluklarını ve toplumsal dönüşümlerin karmaşıklığını gözler önüne serer.